කෙටිම කෙටි කතාවක තේමාත්මක දිග පලල -  කැත ගැහැනියගේ හීනය

සමහර ජීවන අත්දැකීම් කපා කොටා පොත්වල ලියා තබන්නට තරම් බර වැඩියි. මාරාවේශ අතීතයේ එක් රාත්‍රියක මගේ සපත්තු දෙක ඉල්ලාගෙන, තේ කෝප්පේ බෙදාගෙන බී, එන්නම් මචං කියාගෙන ගිහිං උදේ පාන්දර අඩක් පිලිස්සුනු මල සිරුරක් විලස මහපාරේ වැතිර සිටි පාසල් මිතුරා පිලිබඳ ඊයම් බරුවක් සේ පපු කුහරය තුල සිරවී ජීවිත කාලය පුරාවටම රිදුම්දෙන මතකයට මේ පොත.

(කැත ගැහැනියගේ හීනය- පිදුම)

කැත ගැහැනියගේ හීනය ආරම්භ වෙන්නෙ සෝචනීය සැමරුමක ආවර්ජනයක් දිගහරින ගමන්මයි. කෙටි කතා විඳින්නත් කලින් මේ කෙටිම කෙටි ස්මරනීය සැමරුම මගේ හිතෙත් ලාටුවක් වගේ ඇලී - ඇලලී ගියා.

වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම මේවා කෙටිම කෙටිකතා විදියට පෙනුනත් ඒවා මගින් දිගහරින සමාජ - දේශපාලනික යථාර්ථයේ දිග කොතරම්දැයි කියන්නටත් නොහැකි තරම්. මේ කෙටිකතා පිංචට කෙටි පෙරවදනක් සපයන මංජුල වෙඩිවර්ධන මේ කෙටිකතා හඳුන්වන්නෙ ඉතා කෙටිකතාමය නිමේශයන් විදියට වීමම මෙහි පඨිතමය කෙටි බව දක්වන්න ගන්න පුලුවන් කදිම නිදසුනක්.

යාං හෑලි - පෙරනිමිති - වටේ කැරකිලි කිසිවක්ම නැතුව කතාව මැද්දටම පනින්න කතුවරයට තියෙන හැකියාව ඔහුටම අනන්‍ය විලාසයක් ද අත්පත්කරගෙන තිබෙනවා. ඉතාම සරල භාශාවක් ඔස්සේ පිටු දෙකක් තුනක් පුරා විහිදෙන කෙටිකතාවක් මගින් මෙතරම් හොඳින් චරිත නිරූපනය කරන්න පුලුවන් වෙන එකම වැඩක්.

මේ කෙටිකතා හැමකක්ම ගලාගෙන යන්නෙ දෙබස්, සංවාද මගින් උනත් එක් එක් චරිතවල ස්වභාවයන් ඔවුන් ජීවත්වන සමාජ වටපිටාවන් සමඟින්ම වඩා හොඳ චිත්‍රයක් මවා ගන්න ඒක බාධාවක් වෙලා නැහැ. මේ ඉතාම කෙටි කෙටිකතා හරියට, සුලුම සුලු හමුවීමකින් උනත් තමන් පට්ට පොරක් බව අඟවන සරල, නිහතමානී මනුස්සයෙක් තරමට හදවතේ කා වදින්න සමත් වෙන්න ඇත්තෙත් ඒ නිසාමයි.

වඩා පැහැදිලිව අධ්‍යනය කලොත් එක් එක් තේමාවලින් නොයෙක් ඉසව් දිහාවට ඇඳී යන කතාවන්වල පොදු මූල කිහිපයක්ම දැකගන්න පුලුවන්.

කුඩා අවධියේදීම පියාගේ වියෝව - අහිමිවීමේ ක්ශතිය - කතුවරයා අවිඥානිකව හෝ සවිඥානිකව අත පොවන සංකීර්න  තේමාත්මක මානයක් බව කෙටිකතා කිහිපයක් නිදසුන් සපයනවා.

සුනාමියට හෝ වෙන කුමක් හෝ හේතුවකට ස්වකීය පියා අහිමි වීමෙන් පසුව පාසල් ගමන ද අතරමග නතර කල වසා නම් කොලුගැටයෙකු සුමති නම් බෝට්ටු අයිතිකාරයෙක්ගේ බෝට්ටුවක මාලු දැල් එලීමේ වීර චාරිකාවක් ඇරඹීම සම්බන්ධ කතාවකි ජෝතිපාල  නොදුටු වම සම වම නොදුටු ජෝතිපාල යන තේමාවෙන් යුතු කෙටිකතාව.

උඹට සුමතියව හම්බ උනාද වසෝ.... සල්ලි ටිකක් ඉල්ලගන්ඩ ඕනි... සුමතිය තමයි දවසකටවත් මිනිහ. උඹව මූදු එවල ඌ අම්මව බලා ගන්නව. නරක නෑ..

වසාට සුමති බාර දී ඇත්තේ මුහුද මැදදී දැල් අග්ගිසි දෙක එකට ඇමිනීමේ වීර ක්‍රියාවකි. එය හැමෝටම නොහැකි භාරදූර කාර්යයකි.

ඉස්කෝලෙදි කවටට්ටෙන් ඇන්න වගේ කටමත දොඩන එකාව බෝට්ටුවෙන් එලියට තල්ලු කරල දාන්නෙ නැත්තෙ ඇයි..? ඉස්සර වගේ නෙමෙයිනේ දැන්. වීරයො කලබල වෙන්නෙ නෑ.

(ජෝතිපාල නොදුටු වම සහ වම නොදුටු ජෝතිපාල)

කෙටිකතා පොතේ සෙන්ටෙනියල් දෝනි නම් කතාව ආරම්භ වෙන්නෙ මේ විදිහට.

දෝනි දොර ඇරගෙන ගොඩවෙනකොටම අම්මයි රාජ් අන්කලුයි සාලයේ සෝපාවේ තුරුලු වෙලාඉඳගෙන ෆෝන් එකේ මොකක්දෝ බලනවා. දෙන්නම ඩිංගක් තිගැස්සෙනව. එකිනෙකා ඇලී ගැලී හිටපු සෙයියාවෙන් කරන්ට් වැදිල වගේ දුරස් වෙනව.

හායි දෝනි.. අද පන්ති කලින්ම ඉවර වෙලා වගේ - රාජ් අංකල්.

(සෙන්ටෙනියල් දෝනි)

තාත්ත දෝනිව බලන්න ක්ලාස් එක ලඟට එනව ඉඳල හිටලා. අවවාදවලින් නාවනව. අම්මට බනිනවා. ආයෙ කවද්ද එන්නෙ අහපුවම වැඩ වැඩ හරි බිසී කියල සල්ලි ටිකක් දෝනිගේ හෑන්බෑග් එකේ දමා නොපෙනී යනවා

(සෙන්ටෙනියල් දෝනි)

 තාත්ත සහ තවත් පිරිමි නම් ආරම්භක කෙටිකතාව පවා මේ පීතෘ අහිමි වීමේ සංකීර්නත්වයට මැදිවූ කතාවක් බවට පරිවර්තනය වෙනවා.

තාත්ත ට්‍රන්ක පෙට්ටියක ඇඳුම් පුරෝගෙන ගියාට පස්සෙ ආයෙ ආවෙ නෑ. ඒ වෙනුවට ආවේ රා.සේ.පි ලියුම්. රනවිරුවන්ට උපහාර පුදන උත්සවයක් සංවිධානය කරලා ඒකට සුදු ඇඳගෙන එන්න කියල පලාතේ මන්ත්‍රීතුමා එවපු ලියුමකුත් ඒ අතර තිබ්බ. ඒවා ගොඩක් අබල දුබල වෙලා තිබ්බ කිරි කිරි ගාන කනප්පුව උඩ ඒවා ගොඩගැහුනා.

අයිය සටනින් දිනලා ගේ උකස් කරපු සල්ලිත් අරගෙන රට ගියා. අයියගෙන්නම් ලියුම් ආවෙ නෑ. ඒ වෙනුවට අයිය සල්ලු ඉල්ලගත්තු දුරින් නෑ කෙනුකෙතු වෙන මුදලාලි මාම කෙනෙක් නිතර නිතර ගෙදර ආව. ගෙදරට ආගන්තුක කම් නැතිකරගෙන බොහෝ ආත්‍රීන් අපේ ගෙදරම ගතකරන අයිතිකාරයෙක් උනා. අම්මත් එක්කම.

(තාත්ත සහ තවත් පිරිමි)

සමකාලීන ස්ත්‍රිය මුහුනදෙන අර්බුද, ස්ත්‍රීවාදී විලාසිතාවෙන් තොරව නිරුවත්වම ඉදිරිපත් කරන්නත් මේ කෙටිකතා පොතේ කෙටිකතා කිහිපයක් මගින්ම උත්සහ ගෙන තිබෙන බවක් පේනවා. විශේශයෙන්ම කෙටිකතා කිහිපයකම දෘශ්ටිකෝනය පවා තරුනියකගේ මුහුනුවරින් තබන්නට කතුවරයාට වුවමනා වෙන්න ඇත්තෙත් මේ නිසාම වෙන්න පුලුවන්. කැත ගැහැනියකගේ හීනය නම් මේ කෙටිකතා පොතේ නම සඳහන් වන කෙටිකතාව පවා එවැනි කෙටිකතාවක්.

වඩාත් සුන්දර ස්ත්‍රීන්ට සමාජයේ නිසඟයෙන් හිමිවන හිමිකම් සහ කලු කැත ගැහැනියකට ඒ නිසාම ලැබෙන අහිමිවීම්  මේ කෙටිකතාව මගින් නිරූපනය කිරීමේදී ඒ ඒ චරිත දෙස සානුකම්පිත දෘශ්ටියක් ඇතිවෙන එක වලක්වන්න බැරි තරම් අපව ඒ තුලට ඇද - බැඳ තබා ගන්නවා. මෙතරම් සරල ආකෘතියක් යටතේ - සුලු වචන සංඛ්‍යාවක් පමනක් වියදම් කොට එකී කාර්යය සිදුකිරීමට හැකිවීමම ජයග්‍රහනයක් බව යලි යලිත් හිතෙන්නෙ මේ වගේ කෙටිකතා කියවද්දියි.

පැටි වියේදී සිටම කාන්තාවන් මුහුනදෙන - ඇතැම් විට සමාජයට හෙලිදරව් නොවන බලහත්කාර ලිංගික අතවරයන් නම් අන්ධකාර පෙදෙස වෙත මේ කාන්තා දෘශ්ටිය හරහා ආලෝක පදාසයක් නිකුත් කරන්න කතුවරය සමත් වෙලා තියෙනවා.

පූරිතයට බඩක් නෑ. ඒ උනාට තාත්තත් එක්ක ගෙදරට කඩා වදින පොලිස් කාන්ඩේ සාමාජිකයෙක්. කෙට්ටුයි, උසයි.අයියගේ වයස ඇති. කුස්සියේදී වතුර වීදුරුවක් හුවමාරු කරගන්නකොට මගේ අත ඇල්ලීමෙන් මං දිහාට එල්ල කෙරුනු ඉඟි බිඟි කවුරුත් එහාට මෙහාට වෙනකම් ඉඳල හදිසි මූන සිපගැනීමක් දක්වා දුරදිග ගියා. මගේ ඇඟ හිරිවට්ටමින්. සිද්ධිම මගේ කටින් අම්මගෙ කන හරහා තාත්තගේකනට ඇතුලු උනාම ගෙදර ගාලගෝට්ටියක් මැවුනා. කිරි කිරි ටීපෝවත් පෙරලමින්.

(තාත්ත සහ තවත් පිරිමි)

ගුනාගේ මනුස්සයා රට රස්සාවකට යන්න ඉල්ලුම්පත්‍ර පුරවගන්න රාලහමිව හොයාගෙන එනව දුක කියන්න. දුක අහන්න රාලහමි ගුනාගේ ගෙදර යනවා. මනුස්සය රට ගියාට පස්සෙත්. ගුනාගේ ඉඟුරු කෝපිවලට රාලහමි ආසවෙනවා. කලුවර වැටුනට පස්සෙ අහංකාර බැරෑරුම්කාර ඇඳුම් පැලඳුම් ලිහා දමා ගුනා එක්ක ඔද්දල් වෙලා ආයෙත් උදේට අතවරයකින් තොරව අහංකාර බැරෑරුම්කාර රාලහමි වෙන්න සීය පුරුදු වෙනව.

(සෙන්ටෙනියල් දෝනි)

අරමුනක් නැති තාරුන්‍යෙය් ආනාගත ඉරනමමේ සමාජය අවශෝශනය කරගන්න සමත් වෙයිද හෝ නූතන තරුනයාගේ ඉරනම මෙවන් සමාජයක කවර ගොහොරුවක් වෙත සංක්‍රමනය වෙයිද යන අවිනිශ්චිතතාව අතර දෝලනය වන චරිත කිහිපයක සුලු සුලු වතගොත කිහිපයක් හෙලිදරව් වන කෙටිකතා කිහිපයකුත් මේ අතරෙ මුනගැහෙනවා. ජීවිතේ ඉලක්කයක් හොයමින් ඉන්ටර්විව් ගානේ රස්තියාදුවෙන තරුනියකගේ දෛනික ජීවිතය ගැන සානුකම්පිතව බලන අතරේම සහතික, සම්මාන ලාභී තරුනයෙක්ට ගමේ රස්තියාදු නඩේ අතර එකල මෙකල වෙවී ලගින්නට සිදුවීමේ සොඳුරු - ඇඳුරු ඉරනම් දිවිය ගැනත් මේ සැහැල්ලු භාශා විලාසයෙන්ම මතු කරන්න මාන බලනවා. මේ සියලුම තේමා ඉසව් වෙත කෙටිකතාකරුවා ඇදෙන්නේ පාඨකයට පවා නොතේරෙන සියුම් රිද්මයකින් වීම විශේශයි. කතුවරයා සිද්ධි විග්‍රහ කරමින් ඒ වගේ ගැඹුරු විශ්ලේශනයක නිරත වෙනවා වෙනුවට දියසායම් සිත්තමක් වගේ සිදුවීමක සරල පින්සල් පහර සිහිපයක් පමනක් ඒ මේ අත විසුරුවලා නිකම් ඉන්න බවක් පේනවා. ඒ අතරින් හැම සිද්ධියකම ඇති සමාජ- දේශපාලනික හෝ ආත්මීය බරසාරත්වය කියවන රසිකයා ඇතුලෙ සක්‍රීය ලෙසින් ගොඩනැගෙන්න ඉඩ හරිනවා.

 කැත ගැහැනියගේ හීනය කෙටිකතාපොත අප ගිලී ඉන්න හීනයකින් ඇහැරලා ඇත්ත පොලව වෙත දෑස් යොමු කරවන්න දරන ප්‍රශස්ත ප්‍රයත්නයක් වෙන්නෙ මෙවැනි තේමාත්මක ඉසව් සරලම අනුපානෙකට කැටි කරල අප වෙත අරගෙන එන නිසා. සිදුවීමක සමාජ - දේශපාලනික හරස්කඩ සේම එකී සිදුවීම්වලට මුහුනදෙන චරිතවල මනෝභාවයන් වහා හඳුනාගැනීමේ ඉවක් ඇති කතුවරයා ඒ සියල්ල කවලම් කරමින් කුඩාම කුඩා කෙටිකතාවකට ඒ සියල්ල කැටි කොට පුරුද්දන්නෙ උපේක්ශාව පිරුනු දෘශ්ටියකින් බවයි පෙනෙන්නෙ. සිදුවීමක ඇති දේශපාලනික හැලහැප්පීමකට හෝ සමාජමය ඛේදවාචකයකට වහල් නොවී ඒ සියල්ල මනාව කලමනාකරනය කරගන්න තරම් සූක්ශම පරිඥානයක් කතුවරය සතුව තියෙන බව හැම කෙටිකතාවක්ම සාක්ශි දරනවා. මේ හැමකක්ම කියාගන්න පුලුවන් තරමේ සජීවි සිතුවම් මවන වාග් විලාසයකුත්, ඒ ඒ කෙටිකතාවේ ආත්මය වගේ සැහැල්ලුවෙන් සිතල දිය දහරක් වගේ ගලා බසිනවා. කැත ගැහැනියගේ හීනය සමකාලීන සිංහල කෙටිකතා අතර සුන්දරම විදිහකට වඩා කැත යථාර්ථය ඒ විදිහටම පසක් කරල දෙනව කියල මට හිතෙන්නෙ මේ සියල්ලක්ම නිසයි.

සුමිත් නාලක පෙරේරා.