Tuesday, April 16, 2024

ජා ජා ඩිං - වැඩිහිටියන් ද කියවිය යුතු යොවුන් නවකතාවක්

 




ජා ජා ඩිං කියන්නෙ කසුන් සමරතුංගෙ පළමු යොවුන් නවකතාව. 

යොවුන් නවකතා කියවන පුරුද්දක් ඇත්තටම මට තිබිල නැහැ. ඒක මට අයිති නැති වෙනම ධාරාවක් වගේ අදහසක් තමයි මගේ හිත ඇතුලෙ තියෙන්න ඇත්තෙ. කොහොම උනත් ජා ජා ඩිං මෑත කාලයේ හොඳම යොවුන් නවකතාව බවට සම්මාන දිනා තිබීමත්, ළඟම හිතමිතුරන් කිහිප දෙනෙක්ම මේ කතාවේ යම් විශේෂී බවක් තිබෙන බව සඳහන් කළ නිසාම හා මින් පෙර කසුන් සමරතුංගගේ කළුවරට බය කාමරේ ඇතුලෙ නම් කෙටිකතා පොත කියවා තිබීම යන කාරණා සියල්ලෙහිම අඩුවැඩි බලපෑමෙන් ජා ජා ඩිං කියවන්න යොමුවුණා.

නම අමුතු උනත් මේ කතාව ආරම්භ වෙන්නෙ ඉතාම සරල  හෝ විශේෂී නොවන තැනකින්. සඳරු නම් ප්‍රධාන චරිතයේ උත්තමපුරුෂ දෘෂ්ටිකෝණයෙන් කතාව ගලාගෙන යතත් මේක උත්තම පුරුෂ දෘෂ්ටිකොණයෙනුත් ඔබ්බට ගොස් විඥ්ඥානධාරා රීතියට ද නෑකම් කියන බවක් පේනවා. මේ කතාවෙ ගොඩක් තැන්වල කථකයාගේ මනෝභාවය නිරූපනය කිරීම නිසයි එහෙම දැනෙන්නෙ.   

මෙතනදි කසුන් ප්‍රධාන චරිතයේ පවුල් පසුබිම ගොඩනගන විදිහ ඉතාම වැදගත්. සඳරු ජීවත් වෙන්නෙ නිරෝගී පවුලක. ඔහු තාත්ත එක්ක තියෙන්නෙ යහළුවෙක් එක්ක තියෙනව වගේ සමීප සම්බන්ධයක්. එසේම සඳරු තමන්ගෙ අයිය එක්ක තියෙන්නෙත් එවැනිම පොහොසත්  මිත්‍ර සම්බන්ධයක්. තමන්ගෙ ගැඹුරුම රහසක් පවා සඳරු හෙළි කරන්නෙ තමන්ගෙ සහෝදරයට. අයියට.  සහෝදරය පවා ඒකට ඇහුම්කන් දෙන්නෙ ඉතා වැදගත් ආකාරයකට. ඒ කතාවට වටිනාකමක් දෙන ආකාරයට.

සඳරුට මුණගැසෙන බෝතල් අඩි දාන  අමුතු මිත්‍රයා වෙනස් කෙනෙක්. ඔහු වෙනත් පන්තිවලින් ප්‍රතික්ෂේප වෙච්ච, අසාධාරණයට ලක් වෙච්ච හුදකලා ජීවිතයක් ගත කරන යහළුවන් ගොඩනගාගන්න අසමත් පිරිමි ළමයෙක්. අනෙක් විශේෂම කාරණය ඔහු රෝගයකින් ද පීඩා විඳිනවා.

සඳරු හා මේ හුදකලා පිරිමි ළමයා වටා ඇතිවන මිත්‍ර සම්බන්දයේ සුන්දරත්වය තමයි ජා ජා ඩිං කතාව ඇසුරින් අප ඉදිරියේ දිග හැරෙන්නෙ. යහළුවන් ජීවිතයට කොතරම් වැදගත්ද, අපේ ජීවිතයේ රහස්, වේදනා, සතුටු ඉතිරෙන තැන්වලදී කොන්දේසි විරහිතව අපිව භාරගන්න, විනිවිද දකින්න, විස්වාස කරන්න පුලුවන් සමීපතමයෙක් සිටින එකේ වැදගත් කම මේ යොවුන් නවකතාව ඇසුරින් ඉතා සියුම්ව පෙන්නුම් කරනවා.

මනුජ නම් වූ හුදකලා රෝගී ළමයාගේ පවුල් පසුබිම සඳරුට සාපේක්ෂව ඉතා අන්ධකාර තැනකයි තියෙන්නෙ. මධ්‍යමපාන්තික පවුලක් වෙන ඔවුන්ගේ  දෙමාපියන් අවිවේකී ජීවිත ගත කරන්නන්. මනුජට වෙනත් සහෝදරයන් කිසිවෙක් නැහැ. ඔහු හැමදාම සිටින්නේ මේ හුදකලා බරින් මිරිකෙමින්. ඔහුගේ ජීවතයට ඔහුව විශ්වාස කරන සමීපතමයෙකුගේ අවශ්‍යතාව පිපාසයක් සේ දැනෙමින් තිබෙන මොහොතකයි සඳරු ඔහු වෙත යොමුවෙන්නේ. ඒකත් සඳරු විසින්ම හිතා මතා ගන්න තීරණයක් අනූව නෙමෙයි. මුලින් කිව්වාක් සේ සඳරු වටා තියෙන මිනිසු පවුර පොහොසත්. ශක්තිමක්. තමා වෙත පැමිණෙන, තමන් සමඟ මිත්‍ර වන්නට පැමිණෙන අසාමාන්‍ය ගති ඇති ළමයා ගැන සඳරු තම අයියා එක්ක කියනවා. සහෝදරයන් අතර ගනුදෙනුව ඉතා සාර්ථක හා දියුණු එකක් නිසාම අයියා ඔහුට ඇහුම්කන් දෙනවා පමණක් නෙමෙයි සඳරු කළ යුතු දේ ගැන විස්තර කරමින් ඔහුව ඒ වෙත යොමු කරන්නත් පියවර ගන්නවා. මහේල සර් නම් සඳරුලාගේ පන්තිභාර ගුරුවරයාගෙන් ද මෙතැනදී ලැබෙන සේවය ඉතා විශිෂ්ටයි.

සමාජය තියුණු ලෙස විවේචනය කරන නිර්මාණ මගින් සේම සමාජයේ විරල යහපත් හෝ පොහොසත් පුද්ගලයන් පියවර ගන්නා ආකාරය පෙන්වීම තුළින් ද ඉතා හොඳ සමාජයක් ප්‍රතිනිර්මාණය කරන්නට  හැකි බව ජා ජා ඩිං යොවුන් නවකතාව හරහා අපට කියා දෙනවා.

ජා ජා ඩිං සරල කතාවක් විදිහට ගලාගෙන ගියත් මේකෙ චරිත පුද්ගලයන් ක්‍රියාකරන ආකාරය අනුව ඉතා සියුම් මානෝවිද්‍යාත්මක තලයක් ද ස්පර්ෂ කරනවා. ඒ අතින් ජා ජා ඩිං කියන්නෙ යොවුන්, වැඩිහිටි සැවොම කියවිය  යුතු ආකාරයේ කෘතියක්.

ඉකාරස්ගේ ඇද වැටීම

ඉකාරස් කියන්නෙ ග්‍රීක මිත්‍යා කතාවක චරිතයක්. ඒ කතාව  දැනටමත් ගොඩක් අය දන්නවා ඇති. කතාව නොදන්න අය වෙනුවෙන් සරලව කතාව කිව්වොත් මෙහෙමයි.  තාත්ත කෙනෙක් සහ පුතෙක් ඔවුන්ගේ නසරානි වැඩ නිසා හිරගෙදරකට දාල ඉඳල තියෙනවා කාලයක්. මුහුදක් අද්දර. ඉතින් මේ තාත්තට අදහසක් ඇවිල්ල තියෙනවා අපි මේ හිරෙන් පැනල යන්න නම් අත්තටු නිර්මාණය කළ යුතුයි කියල. ඒ අනූව දෙන්න සිරගෙදර ඇතුළට වැටෙන කුරුලු පිහාටු කාලාන්තරයක් තිස්සේ එක්කාසු කරලා කරලා පියාපත් හදාගත්තලු. කුරුලු පිහාටු ගණනාවක් එස්කාසු කරලා ඉටිවලින් අලවලා තමයි මේ ලොකු පියාපත් නිර්මාණය කරගෙන තියෙන්නේ. එහෙම හදාගෙන දෙන්නා යම් නිශ්චිත දිනයක පියාඹන්න පටන් අරන් තියෙනවා. 

පියාඹන දවසේ තාත්තා පුතාට අවවාද කරල තියෙනවා වැඩි දුර යන්නෙ හෝ සූර්යයා දෙසට යන්න එපා කියල. නමුත් තරමක් දුර පියාඹද්දී පුතාට හිතිල තියෙනවා හිතුමතේ පියාඹන්න. සූර්යයා දෙසට ගමන් කරන්න.  ඒ වෙලාවෙ ඉර පායලා රශ්මිය ගොඩක් දැනුන් වෙලාවක්. ඉතින් සූර්ය රශ්මිය වැඩි නිසා අලවලා තිබ්බ ඉටි දියවෙලා ඉකාරස් මුහුදට වැටිලා මිය ගිහින්. 

ග්‍රීක මිත්‍යා කතාව ඔහොමයි. 

හැබැයි මේ ඉකාරස් කතාවෙන් ඉකාරස්ගේ ඇද වැටීම කියන සිතුවම ඇඳල තියෙන pieter bruegel නම් චිත්‍ර ශිල්පියා අපිට පෙන්වන්නෙ වෙනම යථාර්ථයක්. ඉහත කිව්ව කතාවට වැඩි කතාවට වැඩි කතාවක් මේ චිත්‍රයේ දකින්න පුලුවන්. Pieterට වස්තු විෂය වෙලා තියෙන්නෙ ඉකාරස් පිහාටු දියවෙලා, මුහුදට වැටෙන මොහොත. නිකමට හිතන්න  අපි හුඟ දෙනෙක්  මේ මොහොත පරිකල්පනය කළොත් අපිට හිතෙන්නෙ අහසේ ඉඳන් පිහාටු දියවෙලා බිමට වැටෙන තරුණයෙක්වනෙ. 

නමුත් පීටර් බෘවේගල් මේක ඇඳල තියෙන්නෙ ඉකාරස්ව නාබිගත කරල නෙමෙයි. මේ සිත්තම ඇතුලෙ ඉකාරස්ව හොයාගන්නත් තරමක් අසීරුයි. ඔහු පෙන්වන්නෙ ඒ තරම් විශේෂ නොවන අඳුරු තැනක. ඉකාරස් ඇද වැටේ නම් වැටිය යුත්තේ මුහුදේ ආලෝකය එල්ල වී ඇති කේන්ද්‍රයට වුවත් එතැන පවතින්නේ හිස්ව. සිතුවමේ පෙරබිමට මතුවෙලා පෙනෙන්නෙ කම්කරුවන්. ගොවියන්, එඩේරයෙක්, ධීවරයෙක් වැනි චරිත. 

ඉකාරස් පිහාටු ගැලවී මුහුදට වැටෙන්නේ ධීවරයෙක්  ආසන්නයේ වන නමුත් ධීවරයා එදෙස බලන බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ. 

සත්තකින්ම මෙය 1560 දී අඳින ලද්දක් වුවත්  මේ සිතුවමෙන් බෘවේගල් නිරූපනය කරන යථාර්ථය නූතනය දක්වාම එකසේ ගැලපෙන එකක් බව පෙනෙනවා.  ඉකාරස්  පතිත වෙද්දී අවට ලෝකය ඒ දෙස ගණනක් නැතිව තම තමන්ගේ පුද්ගලික කාර්යයන්වල නිරතවෙමින් ඉන්නවා. ඉකාරස් වැටෙනවාද, ඔහු බේරගත යුතුද, ඔහුගේ ඉරණම කුමක්ද වැනි කිසියම්ම කම්පිත දෙයක් ඔවුන්ට සිදුවන බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ.  අනෙකාගේ ඛේදවාචකය පොදු සමාජය කම්පනය නොකරන බව ද මේ සිත්තම මගින් පීටර් බෘවේගල් අපට සැල කර සිටින්නේ? අපි වටෙත් ඉකාරස්ල ඕනෑ තරම් පිහාටු ගැලවෙමින් ඇද වැටෙමින් පවතිනවාද?   

මේ සිත්තමේ කම්කරුවන් වගේ අපිත් අපේ වැඩ කරමින් සිටිනවාද?

Pieter Bruegelගේ  Landscape with the Fall of Icarus නම් සිතුවම


Wednesday, April 3, 2024

සමර මි සමර


 




සමර විජේසිංහව මම මුලින් අඳුන ගන්නෙ චූල ගායිකාව නම් පොතෙන්. ඒක කෙටි කෙටිකතා පොතක්. අමුතු ආකාරයේ පොතක්. ලියන විදිහ, කතාව ගලාගෙන යන ආකාරය, ඒ තේමා සියල්ලෙහිම නැවුම් බවක් පෙනෙන්න තිබුණා. මම සමරව සොයන්න ගත්තා. ගෝත්‍රිකාව පොතත්, එක කවිය සියවරක් පොත් මට මුණගැසුනෙ එතකොට.  සමර ෆේස්බුක් අවකාශය පාවිච්චි කරල තිබුණෙ අපි ෆේස්බුක් එන්න හුඟක් කලින් ඉඳල. ඔහු ඔහුටම අනන්‍ය කවි ධාරාවක් යටතේ සමකාලීන කවි කිවිඳියන් එක්ක හැපෙමින් කවි සංවාදයේ යෙදෙමින් කවි ගොමුවක් ඇතිකරගෙන බව මම දැනගත්තෙ ඔහුගෙ මරණෙනුත් පස්සෙ.

ජීවිතේ එකම එක දවසක් සමරව හැබහින් දකින්න මට පුලුවන් උනා. ඒ 2010 දි විතර. නුගේගොඩ ක යන්න වි යන්න කියල කවි කියවන වැඩසටහනක් සංවිධානය උනා ඔය කාලෙ. කවි ගැන කකියන උනන්දුවක් තිබ්බ ඒ කාලෙ අපි දුරබැහැර ඉඳන් පවා ඒවට සහභාගී වෙන්න පුදුම ආසාවකින්. එක් වතාවක් ක යන්න වි යන්නෙ සංවිධානය උනේ සමරගෙ කවි ගැන සංවාදයක්. සමර ගැන කුහුලක් උනන්දුවක් තිබ්බ නිසාම මමත් දෙපාරක් නොහිතා කයන්න වියන්නට ගොඩ උනා. සමර පළමු වතාවෙ දැක්කම මගේ ඇස් අදහගන්න පවා අසීරු උනා. සමර නමින් වගේම සමරගෙ ලියකියවිලි වලින්  මං පරිකල්පනය කරගෙන හිටියෙ තරුණ ලේඛකයෙක්. නමුත් හැබහින් මගේ ඇස් ඉස්සරහ උන්නෙ අවුරුදු 60ත් පැනපු වයෝවෘද මනුස්සයෙක්. එතකොට ඒ වෘද්ධ මනුස්සයද අර තරුණ  ආකෘති හරඹ සහිත කෙටිකතා, කවි ලියන්නේ? මං මගෙන්ම ඇහුවා.

ඔය කාලෙ ආදර කවි වලට වඩා සමාජයේ මූලික තැන තිබුණෙ දේශපාලනික  ගැඹුරක් සහිත කවි වලට. දේශපාලනික කියන වචනය අරන්  මම මෙතනදි කියන්න අදහස් කළේ සමාජ, සංස්කෘතික විශමතා සම්බන්ධ කවිවලට විචාර අවකාශයේ ලොකු ඉඩක් වෙන් උනා කියන එක.  කවියේ දේශපාලනය වගේ තේමා තමයි නිරන්තරයෙන් කතාබහ උනෙත්.

එදා සංවාදයේදී මට හැඟුනු ආකාරයට සමරගෛ කවිය ඇගයෙනවට වඩා උනේ විවේචනය කිරීම. විශේෂයෙන්ම එක කවිය සියවරක් කෘතියේ කවි සම්බන්ධයෙන් තද විවේචනයක් කිහිප දෙනෙකුගෙන්ම මතු උනා. සමර මේ සියල්ල සාවධානව  සන්සුන් සිනාවකින් යුත්කව අසා සිටි බවක් මට  මතකයි.

ඔය අතරෙ වසර කිහිපයකින් ආරංචියක් ආවා සමර ජීවිතය හැර ගිහින් බව. සමරගෙ මරණයට හේතුවවත් ඔහුගේ මරණය සම්බන්ධයෙන්වත් කිසි දෙයක් මම ගැඹුරින් දන්නෙ නැහැ. කොහොම හරි ඔහුගේ මරණයෙන් පස්සේ ඔහුගේ ෆේස්බුක් ගිණුමත්, නොසිදුවීම් යනුවෙන් පවත්වාගෙන ගිය ඔහුගේ බ්ලොග් පිටුවත් මරණයට පත්ව තිබුනා. තවමත් ඔහුගේ නිර්මාණ අන්තර්ජාලයෙන් සොයන්නෙකුට හමුවෙන්නෙ නැති තරම්. ගොත්‍රිකාව, චූලගායිකාව හෝ එකකවිය සියවරක් කෘතිවල අලුත් පිටපත් සොයාගන්න තිබෙනවාදැයි දන්නෙත් නැහැ.

සමරගෙ ෆේස්බුක් පිටුව අක්‍රිය කිරීමත්, බ්ලොග් පිටුව අක්‍රිය කිරීමත් සමරගේ අවසන් කැමැත්ත මත සිදුවූවක්ද නැද්ද ගන්න ගැන පවා මම හරියාකාරව දැනුවත් නැහැ. කොහොම උනත් සමරගෙ නොපළ නිර්මාණ බොහොමයක් අන්තර්ජාලයේ පලවී තිබුණු බවක් පමණක් මා දැනුවත්. එවැනි නිර්මාණ සන්තකව ඇති කිසිවෙකු හෝ සිටී නම් එය කෘතියක් වශයෙන් පල කිරීමට හෝ එසේත් නැතිනම් ඔහුගේ නිර්මාණ අඩංගු බ්ලොග් පිටු නැවත සක්‍රීය කරන්නේ නම් එය සමරගේ පාඨකයන් පැත්තෙන් ගනු ලබන යහපත් තීරණයක් බව මට සිතෙනවා.

නිර්මාණකරුවන්ගේ අභාවයන්ගෙන් පසු එම නිර්මාණකරුවන්ගේ අවසන් කැමැත්ත ද නොතකා ඔවුන්ගේ නොපළ කෘති පල කිරීමට පෙළඹුනු අවස්ථා ලෝකයේ කොතෙකුත් අසන්නට දකින්නට පුලුවන්. එවැනි ඇතැම් නිර්මාණ ඉතා ආදරයෙන් පාඨකයන් වැලඳගත් අවස්ථා ද නැත්තේ නැහැ.

අවසන් වශයෙන් මා සිතන්නේ සමර නැමති නිර්මාණකරුවා ඔහුගේ භෞතික  මරණයෙන් පසු මිය යාමට සැලැස්වීම සමරව සහෘදයාට අහිමි කිරීමක් වන බවයි. ඔහුගේ නිර්මාණ හැකිතාක් ලෝකයට විවෘත විය යුතුයි. එයින් රසිකයන් තව තවත් අමන්දානන්දයට පත් වීමට ඇති ඉඩකඩ අවහිර නොකළ යුතුයි. සමර අමරණියත්වයට පත් වන්නේත් සමරව අපට සමරන්නට  හැකි වන්නේත් එවැනි තත්වයක් තුළයි.

 


 

දිලිසෙන පියවර

 

අප එවා ඇත

වරක් පමණක්

මේ පොළොව මත

කෙටි දුරක් ඇවිද යාමට

 

සතුටු වෙමි

ඒ කෙටි දුරින්

බොහෝ දුරක් මා පැමිණි පසු

අප එකට

දිලිසෙන පියවර කිහිපයක්

ගමන් කළ බැවින්

සිහින් මීදුමට

අතුරුදන් වන්න පෙර ඔබ

 

මගේ ජීවිතය

එම දිලිසෙන පියවර කිහිපයය

 

සමර විජේසිංහ


ඒ විල මැද ඔබ සුවඳ මලයි...

මම ආදරය ගැන කොතෙකුත් ගීත අහල තියෙනව. ඒ ගීත අතරින් ආදරේ ගැන ඉතාම පැහැබර හෝ ධනාත්මක අර්ථයක් තියෙන ගීත තියෙන්නෙත් අතලොස්සක්. මේක අද ඇහුනේ ටිකට්...